Kontaktna sočiva

Osobe koji imaju probleme sa vidom imaju dve opcije, uslovno rečeno i – treću: da nose naočare, kontaktna sočiva ili da urade hiruršku korekciju refrakcije (ograničen broj pacijenata).

Šta su kontaktna sočiva? – U pitanju su optička pomagala napravljena od plastičnih materijala koja koriguju refrakcione greške: kratkovidost (miopija),dalekovidost (hipermetropija ili hiperopija), astigmatizam, prezbiopiju i keratokonus. Kontaktna sočiva, “nevidljive naočare”, postavljaju se direktno na oči i postaju sastavni deo prelomnog aparata oka. Sam naziv kontaktna sočiva je pogrešan, prikladniji bi bio plivajuća sočiva jer su uronjena u suze.

Svrha – Suština korekcije kontaktnim sočivom je da ono menja prelomnu moć oka na nivou rožnjače, poništavajući njenu prednju refraktivnu površinu svodeći je na beznačajnu optičku površinu, pri čemu ono samo postaje najvažniji element u novonastalom optičkom sistemu oka.

Polja primene – Optička uloga (radi korigovanja refrakcionih anomalija ili regulacije kornealne površine), terapeutska uloga (radi zaštite ili ozdravljenja rožnjače) i kozmetska uloga (zbog medicinskih indikacija radi poboljšanja spoljašnjeg izgleda oka: kolobom kapka, kolobom dužice, albinizam ili radi promene boje očiju).

Zašto kontaktna sočiva? – Najkraće rečeno, primenom optičkog kontaktnog sočiva dobija se bolja vidna oštrina, široko vidno polje i moguća je korekcija oba oka bez obzira na razliku u njihovoj dioptriji. Primenom terapijskog mekog sočiva, uz dodatnu primenu potrebnih lekova, postiže se zadovoljavajuća klinička stabilizacija oboljenja ili izlečenje.

Kako su se počela koristiti sočiva?

Kratak pogled u prošlost vodi nas do velikog umetnika i naučnika Leonarda da Vinčija koji je opisao i napravio prvo kontaktno sočivo od stakla (1508), u nameri da pomogne prijatelju. Prošlo je, medjutim, više od četiri veka dok nije napravljeno sočivo koje se nosi na oku.

Optičar iz Kalifornije Kevin Tuhi 1948. godine prvi je počeo proizvodnju za masovnu upotrebu tvrdih gas nepropusnih kontaktnih sočiva napravljenih od polimetilmetakrilata ili pleksiglasa (polymethyl methacrylata - PMMA).

Česki hemičar Oto Wichterle i njegov saradnik Drahoslav Lim, početkom 60-tih godina prošlog veka objavili su radove o uspešnom sintetizovanju novog materijala (hydroxyethyl methacrylat - HEMA) što je omogućilo pojavu mekih kontaktnih sočiva. Novootkriveni hidrogel je odgovarao zahtevima medicine: plastika koja se koristi je inertna za okolna tkiva, hemijski i biološki stabilna, propustljiva za kiseonik i ostale metabolite, hidrofilna slično živom tkivu i zadržava željeni oblik. Maximillian Drajfus, oftalmolog sa Očne klinike u Pragu testirao je 1961. godine kontaktna sočiva koje je proizveo O. Wichterle.

Čehoslovačka je postala prva zemlja u kojoj je počela proizvodnja i primena hidrofilnih, mekih kontaktnih sočiva. Američka kompanija Bausch & Lomb kupila je licencu 1971. godine. Novootkrivena kontaktna sočiva ubrzo su postala hit i preuzela su primat od tvdih gas nepropusnih sočiva.

Koji tipovi kontaktnih sočiva postoje?

Izbor kontaktnih sočiva je danas veoma bogat i raznovrstan. Kontaktna sočiva mogu biti klasifikovana po: tipu materijala od kojih su napravljena, razlogu-indikaciji nošenja, sadržaju vode, nošenju i vremenu potrebnom za njihovu zamenu, dizajnu, načinu proizvodnje, propustljivosti za kiseonik, boji i dužini nošenja. Najpoznatija klasifikacija kontaktnih sočiva je ona po vrsti - tipu materijala od kojih su napravljena:

• Tvrda gas nepropusna – Hard (PMMA) CL
• Tvrda gas propusna – Rigid gas permeable (RGP) CL
• Meka – hydrogel (HEMA ) CL
• Hibridna – Hybrid CL

Po obimu, dužini primene postoje kontaktna sočiva za:

• Dnevno nošenje (tokom dana)
• Fleksibilno nošenje (tokom dana i povremeno noću)
• Produženo nošenje (do 6 noći i 7 dana)
• Kontinuirano nošenje (do 29 noći i 30 dana)
• Povremeno dnevno nošenje zavisno od potrebe (sportska i društvena događanja)

Šta morate znati ako nosite kontaktna sočiva?

• Čistoća je izuzetno važna pri rukovanju i održavanju kontaktnih sočiva. Pre rukovanja sočivima važno je UVEK dobro oprati ruke blagim šamponom (tečnim sapunom), obrisati ih čistim peškirom koji ne ostavlja dlačice ili ih prosušiti vazduhom.
• Čistite i dezinfikujte sočiva po uputstvu očnog oftalmologa - kontaktologa ili striktno poštujući instrukcije navedene na pakovanju tečnosti za održavanje sočiva koju koristite.
• Samo dosledno pridržavanje ovih uputstava i saveta očnog doktora omogućuje zdravo i udobno nošenje kontaktnih sočiva.

Više informacija o kontaktnim sočiva možete pronaći u tekstu Prim. dr Ljiljane Kovač.